Lập Báo Cáo ESG: Hướng Dẫn Chi Tiết Cho Doanh Nghiệp Việt Nam

Trong bối cảnh toàn cầu ngày càng chú trọng đến phát triển bền vững, báo cáo Môi trường, Xã hội và Quản trị (ESG) không còn là một lựa chọn mà đã trở thành một yếu tố thiết yếu cho sự tồn tại và phát triển lâu dài của doanh nghiệp. Bài viết này sẽ đi sâu vào quy trình lập báo cáo ESG, cung cấp kiến thức và các bước thực hiện cụ thể, đặc biệt dành cho các doanh nghiệp Việt Nam.

Báo Cáo ESG Là Gì? Hiểu Rõ Khái Niệm Và Tầm Quan Trọng

1. Định Nghĩa Báo Cáo ESG

Báo cáo ESG (Environmental, Social, and Governance) là một tài liệu cung cấp thông tin về hiệu quả hoạt động của một doanh nghiệp theo ba tiêu chí chính:

• Môi trường (Environmental): Bao gồm các tác động của doanh nghiệp đến môi trường tự nhiên, như lượng khí thải carbon, quản lý tài nguyên nước, chất thải, đa dạng sinh học, và các chính sách bảo vệ môi trường.
• Xã hội (Social): Đề cập đến cách doanh nghiệp quản lý mối quan hệ với nhân viên, nhà cung cấp, khách hàng và cộng đồng nơi doanh nghiệp hoạt động. Các khía cạnh bao gồm quyền lợi người lao động, sức khỏe và an toàn, trách nhiệm với cộng đồng, sự đa dạng và hòa nhập, bảo vệ dữ liệu và quyền riêng tư.
• Quản trị (Governance): Liên quan đến hệ thống quản lý, lãnh đạo, đạo đức kinh doanh, minh bạch thông tin, cơ cấu hội đồng quản trị, quyền cổ đông và kiểm soát nội bộ.

2. Tại Sao Báo Cáo ESG Quan Trọng?

Việc lập báo cáo ESG mang lại nhiều lợi ích chiến lược cho doanh nghiệp:

• Nâng cao uy tín và danh tiếng: Minh bạch về hiệu quả ESG giúp xây dựng niềm tin với các bên liên quan, từ khách hàng, nhà đầu tư đến cộng đồng.
• Thu hút đầu tư bền vững: Các quỹ đầu tư và nhà đầu tư ngày càng ưu tiên các doanh nghiệp có hoạt động ESG tốt, xem đây là yếu tố dự báo về hiệu quả tài chính dài hạn và khả năng quản lý rủi ro.
• Quản lý rủi ro hiệu quả: Việc đánh giá và công bố thông tin ESG giúp doanh nghiệp nhận diện sớm và quản lý các rủi ro liên quan đến môi trường, xã hội và quản trị.
• Tăng cường sự gắn kết của nhân viên: Nhân viên có xu hướng làm việc cho những công ty có giá trị và cam kết rõ ràng về trách nhiệm xã hội và môi trường.
• Tuân thủ quy định và yêu cầu pháp lý: Nhiều quốc gia và sàn giao dịch chứng khoán đã và đang yêu cầu các công ty công bố thông tin ESG.
• Thúc đẩy đổi mới và hiệu quả hoạt động: Việc tập trung vào ESG có thể dẫn đến những đổi mới trong quy trình sản xuất, quản lý năng lượng, sử dụng tài nguyên, từ đó giảm chi phí và tăng hiệu quả.

Quy Trình Lập Báo Cáo ESG Chi Tiết

Việc lập một báo cáo ESG đòi hỏi sự chuẩn bị kỹ lưỡng và một quy trình có hệ thống. Dưới đây là các bước cơ bản:

1. Cam Kết Từ Ban Lãnh Đạo

Bước đầu tiên và quan trọng nhất là sự cam kết mạnh mẽ từ ban lãnh đạo cấp cao. Họ cần hiểu rõ tầm quan trọng của ESG, đưa ESG vào chiến lược kinh doanh và phân bổ nguồn lực cần thiết cho việc lập báo cáo.

2. Xác Định Phạm Vi Và Đối Tượng Của Báo Cáo

• Phạm vi: Xác định rõ doanh nghiệp nào (công ty mẹ, công ty con, các chi nhánh cụ thể) sẽ được đưa vào báo cáo. Phạm vi này có thể mở rộng dần theo thời gian.
• Đối tượng: Hiểu rõ các bên liên quan chính của doanh nghiệp (nhà đầu tư, khách hàng, nhân viên, chính phủ, cộng đồng) và những thông tin ESG mà họ quan tâm nhất.

3. Đánh Giá Tính Trọng Yếu (Materiality Assessment)

Đây là bước cốt lõi để xác định những vấn đề ESG nào là quan trọng nhất đối với doanh nghiệp và các bên liên quan. Quá trình này thường bao gồm:

• Xác định các vấn đề ESG tiềm năng: Liệt kê tất cả các vấn đề ESG có thể liên quan đến hoạt động của doanh nghiệp.
• Tham vấn các bên liên quan: Thu thập ý kiến từ nội bộ (nhân viên, ban quản lý) và bên ngoài (khách hàng, nhà đầu tư, nhà cung cấp, cộng đồng) về mức độ quan tâm và tác động của từng vấn đề.
• Phân tích và ưu tiên: Đánh giá mức độ tác động của doanh nghiệp lên từng vấn đề ESG và mức độ quan tâm của các bên liên quan đối với vấn đề đó. Các vấn đề nằm ở giao điểm của hai yếu tố này là các vấn đề trọng yếu.
• Xây dựng ma trận tính trọng yếu: Trực quan hóa các vấn đề ESG đã xác định trên một ma trận với hai trục: Tác động của doanh nghiệp và Sự quan tâm của các bên liên quan.

Ví dụ về đánh giá tính trọng yếu: Một công ty sản xuất có thể xác định lượng khí thải carbon, quản lý chất thải, và điều kiện làm việc của công nhân là các vấn đề trọng yếu, trong khi một công ty dịch vụ tài chính có thể tập trung vào an ninh dữ liệu, đạo đức kinh doanh và sự đa dạng trong hội đồng quản trị.

4. Thu Thập Dữ Liệu

Sau khi xác định các vấn đề trọng yếu, doanh nghiệp cần thu thập dữ liệu định lượng và định tính liên quan. Điều này đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa các phòng ban chức năng như tài chính, nhân sự, vận hành, sản xuất, pháp chế, truyền thông.

• Dữ liệu Môi trường: Lượng tiêu thụ năng lượng, lượng nước sử dụng, lượng phát thải khí nhà kính (Scope 1, 2, 3), tỷ lệ tái chế chất thải, các sự cố môi trường.
• Dữ liệu Xã hội: Tỷ lệ nghỉ việc, số giờ đào tạo bình quân trên nhân viên, số vụ tai nạn lao động, chi tiêu cho hoạt động cộng đồng, chỉ số về sự đa dạng giới, tỷ lệ hài lòng của khách hàng.
• Dữ liệu Quản trị: Tỷ lệ thành viên độc lập trong HĐQT, thù lao cho ban lãnh đạo, số vụ vi phạm đạo đức kinh doanh, chính sách chống tham nhũng, quy trình kiểm toán nội bộ.

Việc sử dụng các hệ thống quản lý dữ liệu hiệu quả, có thể tích hợp với các giải pháp như Ebiz, sẽ giúp quá trình thu thập và quản lý dữ liệu trở nên chính xác và thuận tiện hơn.

5. Lựa Chọn Khung Báo Cáo Phù Hợp

Có nhiều khung báo cáo ESG quốc tế phổ biến mà doanh nghiệp có thể tham khảo:

• GRI (Global Reporting Initiative): Khung báo cáo toàn diện và được sử dụng rộng rãi nhất hiện nay, cung cấp các tiêu chuẩn chi tiết cho từng khía cạnh ESG.
• SASB (Sustainability Accounting Standards Board): Tập trung vào các vấn đề ESG có ý nghĩa tài chính đối với các ngành cụ thể.
• TCFD (Task Force on Climate-related Financial Disclosures): Khung báo cáo tập trung vào các rủi ro và cơ hội liên quan đến biến đổi khí hậu.
• Integrated Reporting (IR): Khung báo cáo tích hợp, kết nối hiệu quả tài chính và phi tài chính.

Doanh nghiệp Việt Nam có thể bắt đầu với GRI vì tính phổ quát của nó, hoặc kết hợp các yếu tố từ các khung khác tùy thuộc vào ngành nghề và đối tượng mà họ muốn hướng tới. Tham khảo thêm về GRI tại https://www.globalreporting.org/.

6. Soạn Thảo Nội Dung Báo Cáo

• Lời mở đầu: Giới thiệu về doanh nghiệp, tầm nhìn, cam kết về ESG và mục đích của báo cáo.
• Tổng quan về ESG của công ty: Mô tả cách ESG được tích hợp vào chiến lược kinh doanh, quản trị và hoạt động của doanh nghiệp.
• Các vấn đề trọng yếu: Trình bày kết quả đánh giá tính trọng yếu, giải thích lý do lựa chọn các vấn đề này và cách doanh nghiệp quản lý chúng.
• Hiệu quả hoạt động ESG: Công bố dữ liệu định lượng và định tính theo từng tiêu chí Môi trường, Xã hội và Quản trị, kèm theo các mục tiêu, chính sách và sáng kiến liên quan.
• Phụ lục: Bao gồm các thông tin bổ sung như bảng thuật ngữ, chỉ số tham chiếu theo khung báo cáo đã chọn.

7. Thẩm Định Báo Cáo (Assurance)

Để tăng độ tin cậy cho báo cáo ESG, doanh nghiệp nên xem xét việc thẩm định bởi một bên thứ ba độc lập. Quá trình này có thể là thẩm định có giới hạn (limited assurance) hoặc thẩm định toàn diện (reasonable assurance) tùy thuộc vào mức độ yêu cầu.

8. Công Bố Và Truyền Thông Báo Cáo

Sau khi hoàn thành và thẩm định, báo cáo ESG cần được công bố rộng rãi trên website của doanh nghiệp, gửi đến các nhà đầu tư, đối tác và các bên liên quan khác. Doanh nghiệp cũng nên có kế hoạch truyền thông để chia sẻ thông tin về các nỗ lực ESG của mình một cách hiệu quả.

Lợi Ích Cụ Thể Khi Lập Báo Cáo ESG Tại Việt Nam

Tại Việt Nam, việc chủ động lập báo cáo ESG mang lại những lợi thế cạnh tranh đáng kể:

• Chuẩn bị cho các quy định tương lai: Chính phủ Việt Nam và các cơ quan quản lý đang ngày càng quan tâm đến phát triển bền vững. Việc thực hành ESG sớm giúp doanh nghiệp đón đầu các quy định mới.
• Nâng cao khả năng tiếp cận vốn quốc tế: Nhiều quỹ đầu tư quốc tế, đặc biệt là các quỹ ESG, yêu cầu báo cáo ESG hoặc các thông tin liên quan trước khi quyết định đầu tư.
• Tăng cường chuỗi cung ứng bền vững: Các tập đoàn đa quốc gia hoạt động tại Việt Nam ngày càng yêu cầu các nhà cung cấp của họ đáp ứng các tiêu chuẩn ESG.
• Thu hút và giữ chân nhân tài: Đặc biệt là thế hệ trẻ, họ có xu hướng tìm kiếm việc làm tại các công ty có trách nhiệm với xã hội và môi trường.

Ví dụ: Vinamilk là một trong những doanh nghiệp tiên phong tại Việt Nam trong việc công bố báo cáo phát triển bền vững (nay là báo cáo ESG), thể hiện cam kết rõ ràng về các vấn đề môi trường và xã hội.

Các Thách Thức Thường Gặp Khi Lập Báo Cáo ESG

Tuy nhiên, việc lập báo cáo ESG không phải lúc nào cũng dễ dàng. Các doanh nghiệp có thể đối mặt với:

• Thiếu dữ liệu: Việc thu thập dữ liệu ESG đầy đủ và chính xác có thể gặp khó khăn, đặc biệt là các dữ liệu phi tài chính hoặc dữ liệu từ các hoạt động gián tiếp (Scope 3).
• Thiếu chuyên môn: Cần có đội ngũ nhân sự có kiến thức và kỹ năng về ESG để thực hiện quy trình một cách bài bản.
• Chi phí: Việc đầu tư vào hệ thống, phần mềm hỗ trợ (như Ebiz) và dịch vụ tư vấn có thể tốn kém.
• Sự phức tạp của các khung báo cáo: Hiểu và áp dụng đúng các tiêu chuẩn của các khung báo cáo quốc tế đòi hỏi thời gian và nỗ lực.
• Đảm bảo tính nhất quán và so sánh được: Việc thay đổi phương pháp thu thập dữ liệu hoặc các vấn đề trọng yếu theo thời gian có thể gây khó khăn cho việc so sánh hiệu quả giữa các năm.

Giải Pháp Hỗ Trợ Lập Báo Cáo ESG

Để vượt qua những thách thức này, doanh nghiệp có thể:

• Đầu tư vào công nghệ: Sử dụng các phần mềm quản lý chuyên nghiệp như Ebiz để chuẩn hóa quy trình thu thập, phân tích và báo cáo dữ liệu. Ebiz có thể hỗ trợ tích hợp dữ liệu từ nhiều nguồn, giúp quá trình lập báo cáo ESG trở nên liền mạch và hiệu quả hơn.
• Tư vấn từ chuyên gia: Hợp tác với các công ty tư vấn có kinh nghiệm về ESG để được hướng dẫn và hỗ trợ xuyên suốt quá trình.
• Đào tạo nội bộ: Nâng cao năng lực cho đội ngũ nhân viên về kiến thức và kỹ năng ESG.
• Bắt đầu từ những bước nhỏ: Nếu cảm thấy quá tải, doanh nghiệp có thể bắt đầu với một số vấn đề ESG trọng yếu nhất và mở rộng dần phạm vi báo cáo trong các năm tiếp theo.

Việc lập báo cáo ESG là một hành trình liên tục, đòi hỏi sự đầu tư và cam kết từ toàn bộ tổ chức. Tuy nhiên, những lợi ích mà nó mang lại cho sự phát triển bền vững và giá trị dài hạn của doanh nghiệp là vô cùng to lớn. Hãy bắt đầu hành trình ESG của bạn ngay hôm nay để xây dựng một tương lai thịnh vượng và có trách nhiệm.

Để tìm hiểu thêm về các giải pháp quản lý hiệu quả, giúp doanh nghiệp tối ưu hóa hoạt động và chuẩn bị cho việc lập báo cáo ESG, hãy ghé thăm cửa hàng Ebiz tại https://www.phanmempos.com/cua-hang.