Tài chính số: Chìa khóa mở cánh cửa cho người yếu thế

Tài chính số: Chìa khóa mở cánh cửa cho người yếu thế

Trong kỷ nguyên số hóa, tài chính số đang nổi lên như một giải pháp đột phá, mang đến cơ hội tiếp cận các dịch vụ tài chính cho những nhóm dân cư vốn bị bỏ lại phía sau hoặc gặp khó khăn trong việc tiếp cận hệ thống ngân hàng truyền thống. Các nhóm này bao gồm người dân ở vùng sâu, vùng xa, người thu nhập thấp, phụ nữ, thanh niên, người khuyết tật và các doanh nghiệp nhỏ.

Tài chính số là gì và tại sao lại quan trọng?

Tài chính số, hay còn gọi là fintech, là việc ứng dụng công nghệ vào các sản phẩm và dịch vụ tài chính. Điều này bao gồm ngân hàng trực tuyến, thanh toán di động, cho vay ngang hàng (P2P lending), bảo hiểm số, và đầu tư vi mô. Tầm quan trọng của tài chính số, đặc biệt đối với các nhóm yếu thế, nằm ở khả năng:

• Giảm chi phí và tăng khả năng tiếp cận: Các dịch vụ tài chính số thường có chi phí giao dịch thấp hơn so với ngân hàng truyền thống, giúp người dùng tiết kiệm tiền. Việc sử dụng điện thoại thông minh hoặc các thiết bị kết nối internet giúp mọi người có thể tiếp cận dịch vụ mọi lúc, mọi nơi.
• Tăng cường sự bao trùm tài chính: Tài chính số giúp thu hẹp khoảng cách giữa người có và không có tài khoản ngân hàng, tạo điều kiện cho nhiều người tham gia vào nền kinh tế chính thức.
• Trao quyền cho người dùng: Cung cấp cho người dùng nhiều lựa chọn hơn và khả năng kiểm soát tài chính cá nhân tốt hơn thông qua các ứng dụng và nền tảng dễ sử dụng.
• Thúc đẩy tăng trưởng kinh tế: Khi nhiều người hơn tiếp cận được các dịch vụ tài chính, họ có thể tiết kiệm, đầu tư, vay vốn để kinh doanh, từ đó đóng góp vào sự phát triển kinh tế của cá nhân, gia đình và cộng đồng.

Những ai là người yếu thế trong lĩnh vực tài chính?

Khái niệm “người yếu thế” trong lĩnh vực tài chính thường bao gồm những cá nhân và nhóm cộng đồng gặp rào cản nhất định trong việc tiếp cận và sử dụng các dịch vụ tài chính do:

• Vị trí địa lý: Người dân ở nông thôn, miền núi, hải đảo xa xôi, nơi các chi nhánh ngân hàng truyền thống còn hạn chế.
• Thu nhập thấp hoặc không ổn định: Khó đáp ứng các yêu cầu về tài khoản tối thiểu, lịch sử tín dụng hoặc tài sản thế chấp.
• Thiếu kiến thức tài chính: Không hiểu rõ về các sản phẩm, dịch vụ tài chính, hoặc không biết cách sử dụng chúng hiệu quả.
• Hạn chế về công nghệ hoặc hạ tầng: Không có hoặc khó tiếp cận internet, điện thoại thông minh.
• Các nhóm đặc thù: Phụ nữ, thanh niên, người già, người khuyết tật, lao động phi chính thức, tiểu thương, nông dân.

Tài chính số giải quyết những thách thức nào?

Tài chính số đóng vai trò quan trọng trong việc vượt qua các rào cản mà các nhóm yếu thế thường gặp phải:

1. Vượt qua rào cản địa lý

Tại sao lại là vấn đề? Ở các khu vực nông thôn hoặc vùng sâu, vùng xa, việc di chuyển đến chi nhánh ngân hàng có thể tốn nhiều thời gian và chi phí. Nhiều người có thể không có tài khoản ngân hàng do không có chi nhánh gần nhà.

Giải pháp từ tài chính số: Các ứng dụng ngân hàng di động, ví điện tử và các đại lý tài chính số cho phép người dùng thực hiện giao dịch mọi lúc, mọi nơi chỉ với một chiếc điện thoại thông minh hoặc thậm chí là điện thoại cơ bản có kết nối internet. Ví dụ, các dịch vụ chuyển tiền nhanh chóng qua ví điện tử như MoMo, Viettel Money tại Việt Nam đã giúp hàng triệu người dân ở các vùng xa xôi dễ dàng nhận và gửi tiền mà không cần đến ngân hàng.

2. Giảm chi phí giao dịch và dịch vụ

Tại sao lại là vấn đề? Các khoản phí dịch vụ, phí rút tiền mặt, phí duy trì tài khoản có thể là gánh nặng đối với những người có thu nhập thấp. Lãi suất cao từ các khoản vay phi chính thức cũng là một vấn đề nhức nhối.

Giải pháp từ tài chính số: Nhiều dịch vụ tài chính số cung cấp các giao dịch miễn phí hoặc chi phí rất thấp. Các nền tảng cho vay ngang hàng (P2P lending) hoặc cho vay kỹ thuật số có thể cung cấp các khoản vay nhỏ với thủ tục đơn giản và lãi suất cạnh tranh hơn so với vay nặng lãi.

3. Tăng cường khả năng tiếp cận tín dụng

Tại sao lại là vấn đề? Thiếu lịch sử tín dụng, không có tài sản thế chấp hoặc không có giấy tờ tùy thân đầy đủ là những rào cản lớn khiến người yếu thế khó tiếp cận vốn vay từ ngân hàng truyền thống để phát triển kinh doanh hoặc giải quyết nhu cầu cấp thiết.

Giải pháp từ tài chính số: Các công ty fintech sử dụng dữ liệu lớn (big data) và trí tuệ nhân tạo (AI) để đánh giá khả năng trả nợ dựa trên nhiều nguồn dữ liệu phi truyền thống như lịch sử giao dịch di động, mạng xã hội, hóa đơn tiện ích. Điều này mở ra cơ hội vay vốn cho những người mà ngân hàng truyền thống có thể bỏ qua. Ví dụ, các nền tảng như Kredivo ở Indonesia hay Grab Financial ở Đông Nam Á cung cấp các khoản vay tiêu dùng nhỏ dựa trên hồ sơ số hóa. Tại Việt Nam, các ứng dụng cho vay online cũng đang phát triển mạnh mẽ để hỗ trợ nhóm này.

Tìm hiểu thêm về các giải pháp cho vay kỹ thuật số tại: Forbes Advisor

4. Nâng cao kiến thức và kỹ năng tài chính

Tại sao lại là vấn đề? Thiếu hiểu biết về cách quản lý tiền, lập kế hoạch tài chính, đầu tư hoặc bảo vệ bản thân khỏi các rủi ro tài chính có thể dẫn đến những quyết định sai lầm, ảnh hưởng tiêu cực đến cuộc sống.

Giải pháp từ tài chính số: Nhiều nền tảng fintech tích hợp các công cụ giáo dục tài chính, bài viết, video hướng dẫn, và cố vấn tài chính ảo. Các ứng dụng quản lý chi tiêu giúp người dùng theo dõi dòng tiền của mình một cách dễ dàng. Ví dụ, ứng dụng Money Lover hoặc các khóa học trực tuyến miễn phí trên Coursera về tài chính cá nhân có thể giúp nâng cao kiến thức cho người dùng.

Xem thêm về giáo dục tài chính số tại: World Bank

5. Trao quyền cho phụ nữ và các nhóm thiểu số

Tại sao lại là vấn đề? Phụ nữ và các nhóm thiểu số thường đối mặt với sự phân biệt đối xử, có thu nhập thấp hơn và ít quyền kiểm soát tài chính hơn so với nam giới hoặc nhóm đa số.

Giải pháp từ tài chính số: Tài chính số có thể giúp họ tiếp cận độc lập hơn với các dịch vụ tài chính, xây dựng tài sản riêng, và tham gia nhiều hơn vào các hoạt động kinh tế. Các chương trình tài chính số được thiết kế riêng cho phụ nữ có thể giúp họ tiếp cận các khoản vay kinh doanh nhỏ, đào tạo kỹ năng và kết nối mạng lưới.

Những thách thức còn tồn tại và giải pháp trong tương lai

Mặc dù tài chính số mang lại nhiều lợi ích, vẫn còn những thách thức cần giải quyết để đảm bảo sự bao trùm thực sự:

• Khoảng cách số: Không phải ai cũng có quyền truy cập internet ổn định hoặc sở hữu thiết bị thông minh.
• Bảo mật và lừa đảo: Rủi ro về an ninh mạng, lộ thông tin cá nhân và các hình thức lừa đảo trực tuyến ngày càng tinh vi.
• Quy định pháp lý: Khung pháp lý cần được cập nhật để phù hợp với sự phát triển nhanh chóng của fintech, đảm bảo quyền lợi cho người tiêu dùng.
• Thiếu niềm tin: Một số nhóm dân cư vẫn còn e ngại khi sử dụng các dịch vụ tài chính mới, không quen thuộc.

Giải pháp đề xuất:

• Đầu tư vào hạ tầng số: Phát triển hạ tầng internet băng thông rộng đến vùng sâu, vùng xa.
• Tăng cường giáo dục và nhận thức: Tổ chức các chiến dịch truyền thông, tập huấn về an toàn tài chính số.
• Phát triển sản phẩm thân thiện với người dùng: Tạo ra các giao diện đơn giản, dễ hiểu, hỗ trợ đa ngôn ngữ.
• Xây dựng các chương trình hợp tác: Liên kết giữa chính phủ, các tổ chức tài chính, doanh nghiệp công nghệ và các tổ chức xã hội để cùng thúc đẩy tài chính số toàn diện.
• Đưa các giải pháp phần mềm vào hỗ trợ: Các phần mềm quản lý bán hàng, quản lý kho như Ebiz POS có thể giúp các tiểu thương, doanh nghiệp nhỏ quản lý hoạt động kinh doanh hiệu quả, từ đó tạo nền tảng vững chắc để tiếp cận các dịch vụ tài chính số tốt hơn. Tham khảo các giải pháp phần mềm phổ biến tại: Cửa hàng Ebiz

Kết luận

Tài chính số không chỉ là xu hướng công nghệ mà còn là một công cụ mạnh mẽ để thu hẹp khoảng cách giàu nghèo, trao quyền cho các nhóm yếu thế và thúc đẩy sự phát triển kinh tế bền vững. Bằng cách giải quyết các rào cản về địa lý, chi phí, tín dụng và kiến thức, tài chính số mở ra những cơ hội mới, giúp mọi người đều có thể tham gia và hưởng lợi từ nền kinh tế số. Việc tiếp tục đầu tư, hoàn thiện chính sách và nâng cao nhận thức sẽ là chìa khóa để phát huy tối đa tiềm năng của tài chính số cho tất cả mọi người.